19 Şubat 2017 Pazar

8. DERS Kuranda Müzekker (Eril) ve Müennes (Dişil) Kelimeler


Arapçada önemli olan  konulardan biri de kelimelerin dişilik ve erkeklik açısından ayrılmasıdır. Türkçede olmayan bu konu, İngilizce'de sadece zamirlerde görülür. 
Daha önceki yazılarda Kuran Arapçasında zamirlerde, İşaret isimlerinde ve ismi mevsullerde bu ikili ayrımı tablolar halinde görmüştük. Bu yazıda da Kuran Arapçasında isimleri cinsiyet açısından incelemeye çalışacağız.
Arapçada isimler, cinsiyet açısından müzekker (erkek) ve müennes (dişi) olmak üzere iki kısma ayrılır:
1) Erkek/Eril/Müzekker İsim: Canlı varlıkların erkeklerine veya dilbilgisi açısından müzekker (erkek) kabul edilen yani kendisinde dişilik alâmeti bulunmayan cansız varlıklara verilen isimdir.
Kurandan Örnekler:
ثَوَابٌ : Sevap ,
 كَرِيمٌ  : Kıymetli ,
 كِتاَبٌ : Kitap,
قَلْبٌ : Kalp,
سُلْطَانٌ : Sultan, otorite 
حِسَابٌ : Hesap
2) Dişi/Dişil/Müennes İsim: Canlı varlıkların dişilerine veya dilbilgisi bakımından dişi kabul edilen (kendisinde dişilik alâmeti bulunan) cansız varlıklara verilen isimdir.
Kurandan Örnekler:
كَلِمَةٌ : Kelime,
  جَنَّةٌ : Cennet,

Dişil İsimlerin İşaretleri:
1) Canlı varlıkların doğal olarak dişilerine verilen isimler:
Örnekler:
أمٌّ : Anne

2) Sonlarına yuvarlak te (ة) bitişen isimler:
Örnekler:
سَاعَةٌ : Saat 

3) Sonlarına uzatılan elif /elif-i memdûde  (اء) bitişen isimler: 
Örnekler:
بَيْضَاءُ : Beyaz 

4) Sonlarına elif-i maksûre/ kısa okunan elif (ى) bitişen isimler:
Örnekler:
 بُشْرَى : Müjde, 
كُبْرَى : En büyük, 

5) Dilin kendisinden dişil olan kelimeler: Yukarıdaki müenneslik alâmetlerinden birisini taşımadığı halde, müennes kabul edilen kelimeler de vardır. Bunlara semai yani duymaya dayalı dişillerde denir.
İşitmeye dayalı dişil kelimelere Kurandan örnekler:
شَمْسٌ : Güneş
 نَفْسٌ : Nefis
 أرْضٌ : Yeryüzü
حَرْبٌ : Harp, savaş
 رِيْحٌ : Rüzgar
نَارٌ : Ateş

6) Vücuttaki çift olan organlar da dişil sayılmaktadır:
Örnekler:
 قَدَمٌ : Ayak,
 يَدٌ : El,
 عَيْنٌ : Göz,
 أذُنٌ : Kulak

7) Kabile, köy, şehir,  isimleri de müennes (dişi) sayılmaktadır:
Örnekler:
قُرَيْشٌ : Kureyş,
بَكَّةُ : Mekke, 
مِصْرٌ : Mısır, 
Not: Fiillerde de dişilik ve erkeklik ayrımı vardır. Yeri geldiğinde incelenecektir. Ayrıca buradaki anlatılanlar yeni öğrenenlere göre basitleştirilerek anlatılmıştır.
Bir sayfada uygulamasını görelim:

Birinci satırdaki nefis, can manasına nefs kelimesi semai denilen dilin kendisinin dişil kabul ettiği kelimelerden.
Altıncı satırdaki Adem ve Nuh kelimeleri erkek peygamber isimlerinden.
Yedinci satırdaki soy manasına zürriyyeten kelimesinin sonunda yuvarlak ta olduğu için dişil/müennestir.
Sekizinci satırdaki imraetu kelimesi kadın manasına gelmektedir. Doğal olarak dişi.
Onuncu satırdaki unsa kelimesi kız manasına gelmekte doğal olarak dişidir.
Onbirinci satırdaki Meryeme ifadesi kadın ismidir. 
Sizlerde aynı şekilde Kuran sayfalarına yukarıdaki dişil alametlerine göre arama yapıp bu konuyu pekiştirebilir ve bizimle paylaşabilirsiniz.



e-mail : academicarabic@gmail.com
twitter: @AcademicArabic
Facebook: Kuran Arapçası

1 yorum: